Yeniliklerden ilk siz haberdar olun.
Bildirimlere izin vererek sitemizdeki en yeni gelişmelerden ilk siz haberdar olun.
Bildirimlere izin vererek sitemizdeki en yeni gelişmelerden ilk siz haberdar olun.
Gelişmelerden uzak kalmayın
| BİLİM TARİHİ VE BİLİM İNSANLARI LASTİK BOTLARI KİM İCAT ETTİ? |
Amazon Kızılderilileri fi tarihinden beri pratik lastik botlar yaparlardı. Bunu kauçuk sıvısı içine diz hizasına kadar girip kurumasını bekleyerek yapıyorlardı.
1817’de Wellington Dükü için tasarlanıp onun adı verilen botlar deriden yapılmıştı. İlk lastik botlar ise Dük’ün ölümünden bir yıl önce, 1851’de yapıldı.
Lastiği giyimde ilk kullanma denemeleri tam bir fiyaskoyla sonuçlandı. Çünkü ya sıcak havalarda üstünüzde eriyor ya da soğukta taş kesiliyordu. Asıl gelişme 1839’da Charles Goodyear’ın lastiği eritip sülfürle karıştırarak yanlışlıkla sobaya damlatmasıyla oldu.
Goodyear’ın hikayesi bir yandan ilham verici, bir yandan da üzücüdür. Hayatı boyunca korkunç bir sefalet çekti (12 oğlunun altısı zafiyetten öldü) fakat lastik onun saplantısıydı ve “bitkisel deri” dediği şeyin kalitesini geliştirme çabasından hiç vazgeçmedi.
Charles Goodyear, önce kauçuğun sıcağa dayanması için bir kurutucu madde eklemek gerektiğini düşündü. Magnezyum hidroksit ile kauçuğu kaynattı gerçekten de kauçuk sertleşmişti. Galoş yapıp satmaya çalıştı, ancak ürün çok sıcak havalarda yine işe yaramadı. Parasız kaldığı için eski karışımlardan birini alıp üzerindeki boyayı nitrik asitle çıkarmaya çalıştı, ancak asidin etkisiyle kauçuk kapkara olunca onu attı. Kararan kauçuğu tekrar çöpten çıkarıp temizledi, malzemenin çok kuru ve düzgün olduğunu görünce nitrik asit ile yeni kauçuk ürünler hazırladı.
Goodyear, 1839 yılında kauçuk ile kükürdü karıştırıp bir ayakkabı üretti. Ayakkabıyı çevresindekilere tanıtırken kazara sıcak sobanın üstüne düşürdü. Sobanın üstünde hemen erimesi beklenen kükürtlü kauçuk daha da sertleşti ve deri gibi oldu. Ayakkabının diğer kısımları sıcak havada sakızlaştığı halde, sıcak sobaya değen kısımlar ise sıcak ve soğuk havada deri gibi şeklini ve esnekliğini koruyabiliyordu. Tesadüfen formülünü bulduğunu ve olayın kükürt ve sıcaklıkta olduğunu anlayan Goodyear, kükürt ile kauçuğu basınçlı buhar altında 115 santigrat derecede 6-7 saat ısıtarak devrim niteliğinde lastikler üretti.
Onun dikkatsizliği sonucu keşfettiği süreç, lastiğe sabit bir sertlik kazandırarak lastik sorununu çözdü. Bunun coşkusuyla numuneleri, sonradan çok başarılı İngiliz lastik tüccarları haline gelecek olan Thomas Hancock ve Charles Macintosh‘la paylaştı. Bu numuneleri analiz ettikten sonra aynısını onlar da yapabildiler ve 1843’te Roma ateş tanrısının adından dolayı “volkanizasyon” adını vererek lastiğin patentini aldılar. Goodyear başarısızlıkla sonuçlanan davalar açtı ve daha önce de başına geldiği gibi, borçlarını ödeyemeyenlerin konulduğu bir hapishanede (buraya “otel” diyordu) kalmak zorunda bırakıldı.
İleri görüşlülüğü ve azmi herkesin övgüsünü toplasa da öldüğünde büyük bir borç batağındaydı. Bir keresinde şöyle yazmıştı: “Hayata dolar ve sentlerin miktarıyla değer biçilemez. Ben ektim, meyvelerini başkaları topladı diye şikayet etmek niyetinde değilim. İnsan ancak ektiği bir şeyin kimseye faydasının dokunmamasından şikayet edebilir.
Ölümünden kırk yıl sonra adı, kurucuları tarafından Goodyear Lastik Şirketi’ne verilerek ölümsüzleşti. Bu şirket şu anda dünya önde gelen şirketlerinden biridir ve 2005’te ki cirosu19.7 milyar dolardır.
Bir sonra ki yazıda görüşmek üzere, hoşçakalın.
Kaynak; Cahillikler Kitabı / Yazar : John Lloyd- John Mitchinson / NTV Yayınları Ocak 2009
Fraktal Mühendislik Kurucusu
